علی خسروشاهی

علی خسروشاهی (زادهٔ ۱۲۹۰ در تبریز - درگذشتهٔ ۱۳۷۷ در ونکوور) کارآفرین ایرانی و بنیان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذار شرکت مواد غذایی مینو است.

زندگی شخصی

علی خسروشاهی در سال ۱۲۹۰ در خانواده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای تجارت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌پیشه در تبریز زاده شد. پدرش، حاج‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌غفار، از تجار تبریز و عضو خاندانی تجارت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌پیشه و سرشناس بود که از خسروشاه به تبریز مهاجرت کرده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بودند و در تیمچهٔ اول حاجی شیخ بازار تبریز حجره داشت. مادرش سارا سلطان خانم هشترودیان بود. علی خسروشاهی دورهٔ دبستان را در مدرسهٔ رشدیهٔ تبریز گذراند.

در نیمهٔ اول دههٔ ۱۳۰۰، پدرش مدتی به همدان مهاجرت کرد که مرکز عمدهٔ فعالیت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های اقتصادی آن‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌زمان بود و در پاساژ ممقانیان به کسب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌وکار پرداخت. در آن‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌جا، علی خسروشاهی تحصیلات خود را در مدرسهٔ شرف همدان ادامه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌داد. او برای معافیت از خدمت سربازی در مدرسهٔ عالی حقوق نام‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌نویسی کرد، چون در آن زمان فارغ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌التحصیلان آموزش عالی از رفتن به خدمت سربازی معاف می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شدند. سرانجام در سال ۱۳۱۱، با کسب رتبهٔ اول در امتحانات نهایی مدرسهٔ حقوق مدال علمی درجهٔ یک را دریافت کرد. بعد از آن، کار تجاری را به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌همراه پدر در بازار تهران دنبال کرد.

زندگی حرفه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای

به دلیل آنکه پدر علی خسروشاهی در سال ۱۳۱۴ جزو اولین تجار تبریزی بود که به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌همراه برادرانش، حاج میرزاحسن و حاج حسین خسروشاهی، و برادران شالچیلر، تجار تبریزی، وارد کار صنعتی شده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بود و مجوز تأسیس کارخانهٔ پارچه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بافی آذربایجان در قزوین را دریافت کرده بود، بسیار زود درگیر مدیریت کارخانهٔ نساجی شد.

فرزند ارشد بودن، هوش و ذکاوت، سادگی پدر و در نهایت تسلط به زبان انگلیسی و فرانسه از او شخصیت منحصربه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌فردی برای کمک به مدیریت کارخانهٔ پارچه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بافی آذربایجان در قزوین ساخت و به همین سبب، نسبت به دیگر پسرعموها و برادران شالچیلر در مدیریت کارخانه بیشتر درگیر بود وش امور صنعتی را زودتر از هم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌عصرانش تجربه کرد.

در سال‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های اول دههٔ ۱۳۳۰ روشن شده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بود که در نتیجهٔ اختلافات شدید بین شرکای کارخانهٔ آذربایجان و مسائل کارگری دوران حکومت دکتر مصدق، فامیل خسروشاهی علاقه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای به اداره و سرمایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذاری بیشتر در این کارخانه ندارند، گرچه کارخانه با همهٔ مشکلاتی که داشت از اوضاع اقتصادی جنگ دوم جهانی و اشغال ایران به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دست متفقین سود سرشاری حاصل کرده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بود؛ بنابراین، علی خسروشاهی فعالیت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های تجاری خود را در سه دالان ملک، در بازار تهران، شروع کرد. سپس، در بازار سلطانی تحت نام‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های «تجارتخانهٔ غفار خسروشاهی»، «تجارتخانهٔ علی خسروشاهی و برادر» و بالأخره تحت نام «تجارتخانهٔ علی خسروشاهی» تجارت می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کرد.

دوران تجارت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌پیشگی

او نخست کالاهای گوناگونی را از خارج وارد و از طریق بنکداران می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌فروخت و در طی زمان و از طریق مکاتبه یا در نتیجهٔ بازدید فروشندگان شرکت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های خارجی با موسسات تولیدکنندهٔ خارجی ارتباط برقرار کرده بود. او نخست تجارت خود را بر واردات منسوجات، بلور و بخاری علاءالدین و سپس واردات دارو و مواد خوراکی و صادرات کشمش و فرش متمرکز کرد.

علی خسروشاهی برای اولین مرتبه سفری به اروپا رفت و طی هشت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ماهی که در آنجا بود روابط تجارتی جدیدی با برخی شرکت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها برقرار کرد. گرفتن نمایندگی محصولات دارویی بوتس انگلستان در سال ۱۳۲۷ اولین پایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های بنای سازمانی را نهاد که بعدها به سازمان توزیع و فروش شرکت خوراک و گروه صنعتی مینو بدل شد. برخی از دیگر نمایندگی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها عبارت بودند از نمایندگی محصولات بهداشتی کاملیا، ساعت دیل، چسب اوهو و پودرهای رختشویی محصول هنکل آلمان و ماشین تحریر ترایومف، هاینز (سازنده انواع کنسرو)، کلاگز (سازنده کورن‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌فلیکس)، شارپ (سازنده تافی)، نمایندگی آدامس چیکلتس و خمیر دندان پپسودنت شرکت بین‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌المللی یونیلیور و پیک‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌فرین (سازنده بیسکویت). گرفتن هر نمایندگی، گرفتن نمایندگی بعدی را آسان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کرد، زیرا شرکت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی که می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دیدند همکارانشان علی خسروشاهی را به سمت نماینده تعیین کرده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند، راغب می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شدند نمایندگی خود را به او واگذار کنند. برای مثال، علی خسروشاهی به همین ترتیب به نمایندگی شرکت دارویی سیرل آمریکا انتخاب شد، اما اخذ نمایندگی انحصاری محصولات نستله در ۱۳۳۳ جزو موفقیت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌آمیزترین آنها بود.

بدین ترتیب، تجارتخانهٔ علی خسروشاهی در عصر امتیازات به واردکننده و توزیع‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنندهٔ درجهٔ اول مواد غذایی و بهداشتی بدل شد که محصولات شرکت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های بزرگی از سراسر جهان را به ایران وارد و توزیع می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کرد. در عین حال، واردات بعضی اقلام سنتی نظیر بخاری علاءالدین و بلور ادامه داشت. با اضافه شدن تعداد نمایندگی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها و جورشدن اجناس، کم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کم کادر فروش و ویزیت برای عرضه مواد غذایی و دارویی در شهر تهران تشکیل شد و فروش شهرستان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها با اعزام ویزیتور یا فروشندگان سیاری اداره می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شد که با وانت به همراه خود جنس می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بردند. 

مینو

گروه صنعتی مینو با همت علی خسروشاهی در سال ۱۳۳۸، با تأسیس شرکت سهامی خاص خوراک ایران شکل گرفت که عملاً جایگزین فعالیت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های تجارتخانهٔ علی خسروشاهی شد. هدف این شرکت فعالیت در امور بازرگانی، واردات و توزیع شیر و غذای کودک، دارو و انواع شکلات بود. علی خسروشاهی در پاییز همین سال توانست پس از جلب رضایت شرکت هنکل آلمان، نمایندگی توزیع «تاید» را بگیرد و انحصار بازار پودر رخت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شویی ایران را از آنِ خود کند. پس از این، خسروشاهی توانست توجه و موافقت شرکت بوتس برای گرفتن لیسانس این شرکت را به گروه صنعتی مینو جلب کند.

خلاقیت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها

علی خسروشاهی در کتاب خاطراتش آورده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌است که یک کارخانهٔ شکلات‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌سازی سوئیسی گاهی به دلیل ایراد دستگاه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایش در خط تولید بسته‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بندی خالی رد می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کرد، بدون این‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌که در داخل بسته شکلات بگذارد و همین بسته‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های خالی احتمالی باعث نارضایتی مشتریان می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شد. مسئولان این کارخانهٔ سوئیسی کلی تحقیق کردند و دست آخر پس از حدود یک‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ونیم میلیون دلار هزینه به این نتیجه رسیدند که سر راه دستگاه نوعی وسیلهٔ لیزری بگذارند تا بسته‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بندی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های خالی را به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌طور اتوماتیک شناسایی کند و بردارد.

با شنیدن این خبر علی خسروشاهی نگران شد، چون دستگاه آنها هم مشابه همان کارخانه شکلات‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌سازی ساخت همان شرکت سوئیسی بود، دستور تحقیق داد و بعد از یک هفته مشخص شد که دقیقاً دستگاه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های آنها نیز چنین مشکلی دارد و حتی ممکن است چنین محصولاتی به بازار راه پیدا کرده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌باشند. خسروشاهی تصمیم می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گیرد که این موضوع را در جلسهٔ هیئت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌مدیره مطرح کند و نظرات آنها را در مورد هزینهٔ یک‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ونیم میلیون دلاری جویا شود.

فردای آن روز با اعضای هیئت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌مدیره برای بازدید از ماشین به کارگاه تولید رفت و دید یک پنکه روی صندلی جلو لیزر ماشین قرار دارد. از کارگر ساده بالا سر ماشین پرسید: «دلیل این پنکه چیست؟!». گفت: «ماشین گاهی بسته خالی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌زند، من هم این پنکه را که در انبار بود آوردم گذاشتم سر راه دستگاه که بسته‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های خالی از شکلات را با باد به بیرون پرت کند».

علی خسروشاهی از خلاقیت این کارگر ساده به وجد آمد و یک تشویق‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌نامه به اضافهٔ یک ماه حقوق و یک خانه در کرج به او هدیه داد.